«Μην μας ξεχνάτε»: Έλληνες ναυτικοί όμηροι της καραντίνας

Νομίζω ότι μας έχουν κάπως ξεγραμμένους εμάς τους ναυτικούς, σαν να μη νοιάζονται. Όλοι οι φορείς στέλνουν μηνύματα με διάφορα ευχολόγια, του τύπου “είστε ήρωες, είστε στην πρώτη γραμμή κρούσης”. Απλά οι ενέσεις ηθικού που κάνουν δεν φτάνουν. Πράξεις θέλουμε, όχι λόγια».

Ο 30χρονος Μιχάλης Λάγγουρας είναι Υποπλοίαρχος σε ΔΞ. Πριν από μερικές ημέρες γιόρτασε μέσω βιντεοκλήσης τα δεύτερα γενέθλια της μικρής του κόρης, που βρίσκεται στην Αθήνα μαζί με τη μητέρα της και τη μεγάλη της, τετράχρονη, αδελφή. Συνηθισμένα πράγματα αυτά για τους ναυτικούς. Μόνο που αυτή τη φορά, δεν γνωρίζει πότε θα επιστρέψει στην οικογένειά του. Η σύμβασή του έληξε στις 12 Μαϊου και περιμένει να πάρει παράταση, όπως συμβαίνει με κάθε ναυτικό που βρίσκεται στη θέση του αυτό το διάστημα. Eξαιτίας του lockdown, οι ναυτικοί δεν έχουν τη δυνατότητα να βγουν στην ξηρά, να επιβιβαστούν σε αεροπορικές πτήσεις και να επιστρέψουν στην πατρίδα. Τα προβλήματα του επαναπατρισμού, όπως ονομάζεται αυτό το βασικό δικαίωμα των ναυτικών, αφορούν περίπου 150.000 ναυτικούς εμπορικών πλοίων σε όλον τον πλανήτη. Τόσοι είναι εκείνοι που, όπως εκτίμησε πρόσφατα το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο Industry and unions set out a 12-step solution for governments to free seafarers from COVID-19 lockdown | International Chamber of Shipping (ICS), θα πρέπει κανονικά να αντικατασταθούν ως τις 20 Μαΐου.

Από τους εννέα Έλληνες ναυτικούς που βρίσκονται στο ΔΞ του Καπταν Μιχάλη, οι έξι έχουν δώσει παραίτηση. Ο ένας από αυτούς, βρήσκεται στο πλοίο από τον περασμένο Αύγουστο.

 Η φύση της ναυτικής εργασίας δημιουργεί ένα ακόμα σοβαρό πρόβλημα, όταν μιλάμε για την αντικατάσταση των πληρωμάτων. Οι ναυτικοί σε ΔΞ και ΦΓ συνήθως δεν μαθαίνουν παρά μόνο την τελευταία στιγμή τον προορισμό προς τον οποίο θα ταξιδέψουν. Κανένα εμπορικό πλοίο δεν γνωρίζει 14 μέρες πριν πιάσει λιμάνι, πού θα είναι ο επόμενος λιμένας. Αλλά ούτε και παραμένει σε ένα λιμάνι για 14 μέρες. Τόσες δηλαδή, ώστε να μπει σε καραντίνα ο αντικαταστάτης του «παλιού» ναυτικού που αποχωρεί (ο οποίος έχει ταξιδέψει από αλλού για να φτάσει στο λιμάνι). Και να βεβαιωθούν οι αρχές πως δεν νοσεί με κορονοϊό, προτού επιβιβαστεί στο καράβι, προκειμένου να μην κολλήσει τους υπόλοιπους. «Να σου δώσω ένα παράδειγμα», μας λέει ο Καπταν Μιχάλης «Ήμασταν στην Ινδία, τελειώσαμε από εκεί και μετά μας είπαν “πάτε στη Βραζιλία”. Μετά από δύο μέρες μάθαμε το λιμάνι. Και στη διάρκεια του ταξιδιού θα σταματήσουμε στον Μαυρίκιο και στο Κέιπ Τάουν. Και αυτά τα μάθαμε στην πορεία».

 

Εργαζόμενοι στο ναυτιλιακό κλάδο επισημαίνουν και έναν ακόμη παράγοντα. «Καμία ναυτιλιακή» λένε, «δεν θα πλήρωνε τον αντικαταστάτη για να κάθεται σε ένα ξενοδοχείο στο λιμάνι για δεκατέσσερις ημέρες».

 «Όμως πρέπει να γίνονται οι αλλαγές. Και ιδιαίτερα λόγω της φύσης του επαγγέλματος, ακόμα και η μία μέρα παραπάνω μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας» τονίζει η 30χρονη Τζίνα (Γεωργία) Δαρσακλή, Υποπλοίαρχος σε ΔΞ που όταν μιλήσαμε– βρισκόταν αγκυροβολημένη στην Ινδία. «Προφανώς και πρέπει να επισπεύσουν τα κράτη τις μετακινήσεις. Η ψυχική υγεία έχει μεγάλη σημασία» προσθέτει.

«Υπάρχουν άτομα (στο πλοίο) που θα έπρεπε να έχουν φύγει, αλλά λόγω κορονοϊού δεν μπορούν, δυστυχώς. Και είναι αρκετά δύσκολο για όλους». Η ίδια επέστρεψε στην Ελλάδα από προηγούμενο μπάρκο μόλις για έναν μήνα, τον Νοέμβριο, και μετά επιβιβάστηκε στο πλοίο στο οποίο βρίσκεται σήμερα. Πριν φύγει, είχε εκδηλώσει την επιθυμία στο γραφείο της εταιρείας να αντικατασταθεί στα τέλη Μαΐου. Τώρα, με δεδομένη και μία αλλαγή στο συμβόλαιό της, δεν σκέφτηκε καν να ζητήσει αντικατάσταση και θα παραμείνει ως το τέλος Αυγούστου.

Στη δική της περίπτωση, το πλοίο βρίσκεται σε διαδικασία πώλησης (οn subs), μία διαδικασία όμως που «πάγωσε» και αυτή εξαιτίας της πανδημίας. Ποια είναι η ψυχολογία των ναυτικών που βρίσκονται αποκλεισμένοι εν πλω; «Κοίτα, ο φόβος υπήρχε και υπάρχει» λέει. «Προσπαθούμε να παίρνουμε μέτρα για να προφυλαχτούμε. Γιατί εμάς εδώ είναι το σπίτι μας. Μπαίνει ο κάθε ένας στα λιμάνια που πάμε και δεν ξέρουμε τι γίνεται. Φοράμε γάντια, μάσκες, αλλά και πάλι. Ο φόβος υπάρχει. Εμείς είμαστε σε μία οικειοθελή καραντίνα».

Οι ενέργειες των φορέων

Στις 27 Μαρτίου, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) με επιστολή προς τα κράτη-μέλη τουCoronavirus (COVID-19) – Preliminary list of recommendations for Governments and relevant national authorities on the facilitation of maritime trade during the COVID-19 pandemic | International Maritime Organization, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, τους κάλεσε να εξαιρέσουν τους ναυτικούς από τις απαγορεύσεις στις μετακινήσεις, ορίζοντάς τους ως εργαζόμενους που παρέχουν βασικές υπηρεσίες («key workers»). Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούν να αποβιβαστούν στα λιμάνια και –όποτε χρειάζεται– να επιβιβαστούν σε ειδικά ναυλωμένες πτήσεις και να επιστρέψουν στις πατρίδες τους, ενώ και οι αντικαταστάτες, που έχουν μείνει τόσο καιρό χωρίς δουλειά, θα μπορέσουν να αναλάβουν και πάλι εργασία. Στις 9 Απριλίου, η Επίτροπος Μεταφορών της ΕΕ, Αντίνα Βαλεάν, κάλεσε τα κράτη-μέλη Κορονοϊός: οδηγίες για τον επαναπατρισμό των επιβατών κρουαζιερόπλοιων και την προστασία των πληρωμάτων πλοίων | Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ορίσουν λιμάνια, στα οποία θα πραγματοποιούνται «ταχείες» αλλαγές πληρωμάτων (!).

Όμως η Ένωση Εφοπλιστών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ECSAEuropean Community Shipowners' Association) και η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εργαζόμενων στις Μεταφορές (ETFEuropean Transport Workers' Federation) ζήτησαν από τους ευρωπαίους Επιτρόπους ECSA and ETF call for coordinated EU action on crew changes | ESCAσυγκεκριμένη πρόταση για μια πολιτική συμφωνία, η οποία θα καθορίζει σε ποιους λιμένες θα πραγματοποιούνται οι αποβιβάσεις και οι αλλαγές πληρωμάτων. Μία μέρα μετά, στις 15 Απριλίου, το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο (ICSInternational Chamber of Shipping) μαζί με τη Διεθνή Ένωση Αερομεταφορών (ΙΑΤΑInternational Air Transport Association) κάλεσαν τις κυβερνήσεις των G20 σε «επείγουσα δράση»IATA and ICS: Governments Must Facilitate Ship Crew Changes | IATA για το θέμα. «Αν οι κυβερνήσεις αναγνωρίσουν αεροδρόμια, τα οποία οι ναυτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν για αλλαγές πληρωμάτων… οι αεροπορικές εταιρείες μπορούν να βοηθήσουν να προχωρήσουν τα logistics», είπαν, ενώ το ίδιο πρότειναν και για τα λιμάνια.

Έκτοτε κάποια πράγματα προχώρησαν. Όπως δείχνει o διαδικτυακός χάρτης με τους περιορισμούς στα λιμάνιαCOVID-19 Global Port Restrictions Map | Wilhelmsen λόγω κορονοϊού της νορβηγικής Wilhelmsen, ενός από τους παγκόσμιους ομίλους της ναυτιλιακής βιομηχανίας, αρκετά κράτη έχουν ανοίξει πλέον τα λιμάνια τους –αν και σε πολλές περιπτώσεις υπό αυστηρούς όρους– για αντικαταστάσεις, με πιο πρόσφατα την Ισπανία και την Κύπρο, όχι όμως ακόμη την Ελλάδα. Και κάποιες αεροπορικές σιγά σιγά ανακοινώνουν πως θα ξεκινήσουν και πάλι δρομολόγια. Ένα από τα βασικά προβλήματα που φαίνεται ότι αντιμετωπίζει η χώρα μας, τονίζει ο κ. Λάγγουρας, είναι πως «σε αντίθεση με τις Φιλιππίνες ή την Ινδία, που έχουν ανοίξει τα λιμάνια τους και κάνουν αντικαταστάσεις αποβιβάζοντας τους ναυτικούς τους, ο Πειραιάς δεν αποτελεί κόμβο πολλών ποντοπόρων πλοίων. Επομένως για τις περισσότερες αντικαταστάσεις, θα πρέπει να μεσολαβήσει αεροπορική πτήση».

Πριν από μερικές μέρες, και ο ΙΜΟ προχώρησε σε πιο συγκεκριμένες οδηγίες και πρωτόκολλα (roadmap)Coronavirus (COVID-19) – Recommended framework of protocols for ensuring safe ship crew changes and travel during the coronavirus (COVID-19) pandemic | International Maritime Organization για το θέμα προς τα κράτη-μέλη του και τις ναυτιλιακές εταιρείες, για τον τρόπο με τον οποίον μπορούν να μεθοδευτούν οι αντικαταστάσεις. Κάτι που είχε ζητήσει με επιστολή του και ο Έλληνας υπουργός Ναυτιλίας, Γιάννης Πλακιωτάκης. Το μόνο που μένει, είναι οι κυβερνήσεις να προχωρήσουν στην εφαρμογή των συστάσεων.

Η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών απάντησε σε σχετικό ερώτημα του inside story πως από την αρχή της πανδημίας ήγειρε άμεσα το πρόβλημα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και πως στην πρόσφατη εγκύκλιο του ΙΜΟ ουσιαστικά υιοθετήθηκαν οι προτάσεις της διεθνούς ναυτιλιακής βιομηχανίας για το θέμα. Πλέον, σημειώνουν, «εναπόκειται στις Κυβερνήσεις των χωρών και στις αρμόδιες Αρχές στους τομείς των λιμένων, των αεροπορικών μεταφορών, της υγείας και των συνοριακών ελέγχων, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, να αξιοποιήσουν το προτεινόμενο πλαίσιο συντονισμένης δράσης του UΝ ΙΜΟ και να διαμορφώσουν ένα ομοιόμορφο πλαίσιο ειδικής μεταχείρισης για τη διευκόλυνση της παλιννόστησης των ναυτικών ή της μετάβασής τους στα πλοία για ανάληψη υπηρεσίας».

Η απρόβλεπτη εξέλιξη μιας δύσκολης κατάστασης

 «Ποιες είναι οι δικές σου ανησυχίες για την επόμενη μέρα»; ρωτήσαμε τον 29χρονο Κωνσταντίνο-Ιωάννη Τσιβελέκο, Υποπλοίαρχο σε ΔΞ το οποίο, όταν μιλήσαμε, έπλεε στην Αραβική θάλασσα. «Οι ανησυχίες μου είναι: θα καταφέρουμε τα πληρώματα που είναι να επαναπατριστούν στα μέσα με τέλη Αυγούστου να γυρίσουμε Ελλάδα; Ή θα υπάρχει νέα έξαρση και θα εγκλωβιστούμε στην κυριολεξία εδώ μέσα;» μας απάντησε. «Θα κάνει κάτι επιτέλους η Ελλάδα και άλλες λιμενικές αρχές και αεροδρόμια για να γίνουν κάποιες εξαιρέσεις στους ναυτικούς και να μπορούν να γυρίσουν σπίτια τους;».

Ο Κωνσταντίνος Τσιβελέκος είναι ένας από τους τελευταίους που «πρόλαβαν» να επιβιβαστούν στο πλοίο. Μπάρκαρε στις 8 Μαρτίου, λίγες μέρες προτού ξεκινήσουν οι απαγορεύσεις. Ο αξιωματικός τον οποίον θα αντικαθιστούσε παρέμεινε στο πλοίο λίγες μέρες ακόμη, ώστε να ολοκληρωθεί το πρωτόκολλο παράδοσης-παραλαβής και εγκλωβίστηκε. Με αποτέλεσμα ο τελευταίος να βρίσκεται εν πλω από τον περασμένο Ιούλιο και να μην αναμένεται να επαναπατριστεί –λόγω και του ταξιδιωτικού πλάνου του πλοίου– πριν να περάσει ένα ακόμη δίμηνο.

Όσο για τον ίδιο; «Δεν έχω οικογένεια και καλύτερα που δεν έχω, αυτό το διάστημα» μας λέει. Ο Καπταν Κώστας μας μεταφέρει το κλίμα από τη ζωή στο καράβι την εποχή του κορονοϊού. Υπό κανονικές συνθήκες, αν υπάρχει διαθέσιμο σκάφος από τον χώρο όπου αγκυροβολεί το πλοίο, μπορεί ο ναυτικός να βγει για λίγες ώρες στην ξηρά. Αυτό φυσικά, δεν συνέβη σε κανένα από τα λιμάνια που έπιασαν το τελευταίο διάστημα, ενώ αρκετοί αξιωματικοί μας ανέφεραν επίσης πως υπήρξαν σοβαρές ελλείψεις και στην τροφοδοσία (φρέσκα τρόφιμα, αναψυκτικά, τσιγάρα) σε πολλά λιμάνια. Παράλληλα, καίριο μέλημα για τους ναυτικούς ήταν να τηρήσουν τα μέτρα ασφαλείας κατά την επαφή με το προσωπικό του λιμανιού, και να κάνουν καθημερινές θερμομετρήσεις για δύο εβδομάδες, από την ημέρα που αφήνουν πίσω τους το λιμάνι, προκειμένου να βεβαιωθούν πως δεν έχουν κολλήσει.

Τι γίνεται αν κάποιος κολλήσει τον κορονοϊό; «Έχουμε ένα δωμάτιο, μια καμπίνα, το λεγόμενο ship’s hospital, όπου είναι ειδικά φτιαγμένο για περιπτώσεις ατυχημάτων και ασθενών», αναφέρει ο Καπταν Κώστας. «Τα επιπλέον όργανα που παρέχει η εταιρεία, σύμφωνα με τον οργανισμό υγείας, είναι τα ειδικά θερμόμετρα και τα απαραίτητα φάρμακα, αντιπυρετικά και άλλα, για απλές νόσους. Στην προκειμένη περίπτωση, έχουν σταλεί σε κάθε πλοίο ειδικά κουτιά kit με το τεστ Covid-19, που θα χρησιμοποιηθούν μόνο μετά από εντολή και επικοινωνία με το medical department της εταιρείας σε περίπτωση που υπάρχουν συμπτώματα όπως ο υψηλός πυρετός. Στο ship's hospital λοιπόν θα απομονωθεί ο ασθενής για να μην έρθει σε επαφή με άλλους από το πλήρωμα. Στη συνέχεια, εγώ ως υποπλοίαρχος, αναλαμβάνω και ρόλο γιατρού στο πλοίο, καθώς θεωρούμαι και medical officer. Πρέπει με τις ειδικές φόρμες προστασίας, τα γάντια, τη μάσκα, να είμαι σε επαφή μαζί του για να κάνουμε το τεστ και οποιαδήποτε άλλη οδηγία μας δοθεί».

Στην πράξη, αν κάποιος κολλήσει, το πιθανότερο είναι να κολλήσει όλο το πλήρωμα, αναφέρει η Καπταν Τζίνα. «Θα σου φέρω ένα παράδειγμα. Έρχεται κάποιος να με αλλάξει, ο οποίος είναι υγιής και “Covid free”. Τι γίνεται αν όσο είναι στο αεροπλάνο, το αεροδρόμιο ή το ξενοδοχείο κολλήσει τον ιό και τον φέρει στο πλοίο; Που έχουμε αρκετά ευπαθείς ομάδες εδώ. Εννοώ άτομα με άσθμα ηλικίας άνω των 50. Και που το να βρεις διαθέσιμο λιμάνι να τον βγάλεις, μπορεί να είναι μετά από μία βδομάδα. Πώς θα αποκλείσεις την επαφή μεταξύ μας, όταν 27 άτομα κινούμαστε στον ίδιο χώρο; Αναπνέουμε από τον ίδιο αέρα του air condition;».

Με άλλα λόγια, και η ίδια η διαδικασία των αντικαταστάσεων, όποτε ξεκινήσει, αναμένεται να έχει τις δυσκολίες της. Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι ναυτικοί ζητούν να προχωρήσει άμεσα. «Η ψυχολογική κούραση είναι χειρότερη απ’ τη σωματική» σημειώνει ο Καπταν Μιχάλης. «Πραγματικά είναι πολύ δύσκολο να σου κλείνουν τη πόρτα της ελευθερίας σου...Δεν έχουμε μεγάλες διαφορές απ’ τους φυλακισμένους!».

Πηγή: insidestory.gr